تاریخ دانان 8

 

 

درس هشتم: محمدعلی شاه، دشمن مشروطه:

ده روز پس از امضای قانون اساسی مظفرالدین شاه درگذشت و پسرش محمدعلی میرزا به سلطنت رسید. او ابتدا وانمود کرد که با مشروطه موافق است اما پس از رسیدن به سلطنت تلاش های مخفیانه ای را برای نابودی آن آغاز نمود. وی در این کار از حمایت و تشویق های جدی روسیه نیز برخوردار بود. دلایل مخالفت روسیه با انقلاب مشروطه عبارت بود از:

1- وابستگی کامل محمدعلی شاه به دولت روسیه و عدم اطمینان آن دولت به سران مشروطه و مجلس.
2- اطمینان روسیه به این که بعضی از دولت مردان مشروطه و نمایندگان مجلس طرف دار انگلستان هستند.

محمدعلی شاه در مراسم تاج گذاری خود با دعوت نکردن نمایندگان مجلس به مشروطه و نمایندگان آن بی اعتنایی کرد و از امضای متمم قانون اساسی خودداری ورزید. این امر سبب شد مردم اعتراضات وسیعی را در پیش گیرند و به علمای نجف نامه هایی را ارسال کنند تا جایی که او ناگزیر به امضای متمم شد. چندی بعد ترور نافرجام محمدعلی شاه باعث شد تا او بهانه ای برای سرکوب مشروطه خواهان به دست آورد. سرانجام محمدعلی شاه به کمک نیروهای تحت فرماندهی افسر رسمی به نام لیاخوف مجلس را به توپ بست. پس از این هجوم مجلس منحل گردید و آیت الله طباطبایی و آیت الله بهبهانی نیز تبعید شدند. مردم پس از این واقعه تصمیم به مبارزه گرفتند. مردم قهرمان تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان به دنبال فتوای علمای نجف دست به نبردهای دلاورانه بر ضداستبداد زدند. همزمان با قیام مردم تبریز قیام های دیگری نیز در گیلان و درمیان بختیاری ها برپا شد. بخشی از مردم گیلان و نیز عده ای از بختیاری ها هم زمان با مبارزان تبریز به تهران آمدند و توانستند قوای دولتی را شکست دهند و تهران را فتح کنند.

پس از فتح تهران مشروطه خواهان در محل مجلس شورای ملی در میدان بهارستان شورایی تشکیل دادند. این شورا محمدعلی شاه را از سلطنت خلع کرد و احمدشاه فرزند او را به تخت پادشاهی نشاند. محمدعلی شاه با تعهد دریافت سالانه یک صدهزار تومان از کشور خارج شد و به روسیه رفت.

نیروهای فاتح با تشکیل یک دادگاه مخالفان مشروطیت را محاکمه کرده و آیت الله شیخ فضل الله نوری را به شهادت رساندند. او در ابتدا از حامیان مشروطیت بود اما بعداز مشاهده انحراف مسیر مشروطیت از اسلام به مخالفت با آنان پرداخت. قبل از اعدام وی، اطرافیانش از او خواستند که به سفارتخانه روسیه پناهنده شود اما او نپذیرفت و گفت «آیا رواست که من پس از هفتاد سال که محاسنم را برای اسلام سفید کرده ام حالا بیایم و به زیر پرچم کفر بروم؟»

پرسش و جستجوی درس 8:

1- بهانه ی محمدعلی شاه برای حمله به مجلس چه بود؟

ج: تیراندازی به سوی محمدعلی شاه که آسیبی به وی نرسید و به عقیده عده ای خود شاه ترتیب آن را داده بود، بهانه ای برای سرکوب مشروطه خواهان شد.

2- میان کدام گزینه ی سمت راست با گزینه ی سمت چپ رابطه ای تاریخی وجود دارد؟

لیاخوف ------امضای قانون اساسی

علمای نجف ------به توپ بستن مجلس

سرکوبی مشروطه خواهان------ قیام مردم تبریز

پاسخ: لیاخوف / به توپ بستن مجلس

 

 ادامه دارد